“Lú Lẫn” ở người già là gì?

1-Đại cương

Người dân thường gọi người già hay quên các đồ vật, người thân,…là bị “lẫn” hoặc “lú lẫn” và không cần khám Bác sĩ vì đây là chuyện bình thường của người già. Tuy nhiên, “lú lẫn” người già là một bệnh lý gồm nhiều nguyên nhân gọi là sa sút trí tuệ (dementia). Đây là một hội chứng suy giảm nhiều khả năng nhận thức đủ để gây cản trở hoạt động hàng ngày, công việc và quan hệ xã hội; triệu chứng nổi bật nhất là giảm trí nhớ với tính chất diễn tiến từ từ nặng dần không thể đảo ngược được.

          2-Nguyên nhân gây sa sút trí tuệ

Bệnh Alzheimer và sa sút trí tuệ do bệnh mạch máu não là hai nguyên nhân chiếm khoảng 90% các trường hợp sa sút trí tuệ theo tỷ lệ: 2 bệnh Alzheimer/1 bệnh mạch máu não. Tuy nhiên, tỷ lệ Alzheimer/ sa sút trí tuệ do bệnh mạch máu não thay đổi tùy theo khu vực. Ở Châu Âu và Bắc Mỹ, trên 50% sa sút trí tuệ là bệnh Alzheimer, sa sút trí tuệ do bệnh mạch máu não chiếm tỷ lệ 20-30%. Trong khi các nước Châu Á và một số nước đang phát triển, tỷ lệ sa sút trí tuệ do bệnh mạch máu não thường gặp hơn chiếm đến 60% các trường hợp. Ngoài ra còn các nguyên nhân ít gặp khác như: bệnh thể Lewy lan tỏa, tràn dịch não áp lực bình thường, các hội chứng sau viêm não,...

3-Chẩn đoán sa sút trí tuệ   

          Theo DSM-IV bệnh nhân gọi là sa sút trí tuệ khi:

          A. Suy giảm nhận thức một trong hai nhóm:

          A1. Suy giảm trí nhớ (giảm khả năng học các thông tin mới hoặc nhớ lại các thông tin đã học trước đây).

          A2. Có rối loạn một (hoặc nhiều) nhận thức sau:

          + Mất ngôn ngữ.

          + Giảm khả năng thực hiện các động tác vận động dù chức năng cảm giác còn nguyên vẹn.

          + Không nhận biết hoặc xác định được đồ vật dù chức năng cảm giác còn nguyên vẹn.

          + Rối loạn chức năng thực hiện các hoạt động kết hợp (như lên kế hoạch, tổ chức, phân công theo trình tự).

          B. Suy giảm nhận thức trong tiêu chuẩn A1, A2 ảnh hưởng đến chức năng nghề nghiệp, xã hội so với trước.

          C. Bệnh nhân không bị sảng, các rối loạn không phải là biểu hiện của trầm cảm hoặc tâm thần phân liệt.

4-Điều trị

Hiện nay chưa có thuốc điều trị đặc hiệu chủ yếu là điều trị làm giảm triệu chứng bệnh. Các thuốc được sử dụng như: Galantamine (Reminyl), Donepezil (Aricept), Ginkgo biloba,…

Kiểm soát các yếu tố nguy cơ làm chậm thời gian tiến triển của bệnh như: bỏ thuốc lá, có chế độ ăn cân đối, tập thể dục thường xuyên, tham gia sinh hoạt các hoạt động xã hội, điều trị tốt các bệnh lý đi kèm: đái tháo đường, tăng huyết áp, rối loạn lipid máu.

Tài liệu tham khảo

1. Nguyễn Đức Công (2012), Bệnh học người cao tuổi, Nhà xuất bản y học, tr. 193-264.

2. Phạm Thắng (2010), Bệnh Alzheimer và các thể sa sút trí tuệ khác, Nhà xuất bản y học, tr. 7-14.

3. May A Beydoun, Hind A Beydoun, Alyssa A Gamaldo (2014), “Epidemiologic studies of modifiable factors associated with cognition and dementia: systematic review and meta-analysis”, BMC Public Health, 14, pp. 643.